Categorieën
4. Middenrijk

Dynastie XI

Mentuhotep II, die een eind maakte aan dynastie X 1

Inleiding

Dynastie XI begon klein, de eerste heerser wordt alleen “erfprins” genoemd. Maar gaandeweg werd de familie steeds belangrijker. De overwinning van Mentuhotep II over dynastie X wordt zelfs meestal beschouwd als het begin van het Middenrijk. Zijn twee opvolgers hielden de door hem veroverde gebieden binnen hun macht, maar moesten uiteindelijk plaats maken voor Amenemhat I (1590-1561), die uiteindelijk heel Egypte in zijn macht kreeg.

Voor wie overeenkomsten zoekt tussen Egypte en de Bijbel is deze dynastie niet heel spannend. Over de eeuwen voor het begin van de onderdrukking wordt namelijk maar weinig gezegd, en er is zelfs helemaal niets duidelijk over de toenmalige koningen (Ex 1:1-7). Daarentegen is XI belangrijk voor een vermelding van de ster Sothis (ook Sirius, Sopdet), een kapstok om de standaardchronologie van Egypte aan op te hangen. Ook is het een punt om de chronologie van Egypte verder in te korten, met in dit geval 57 jaar. Het is daarom dat ik de chronologie van XI op dit blog behandel.

Manetho

Manetho heeft voor deze dynastie, in alle drie de bewaard gebleven versies, 16 koningen van Diospolis (Thebe) voor 43 jaar; hierna regeerde Ammenemes voor 16 jaar. Dit kan alleen Amenemhat I (1590-1561) zijn, die door Manetho overgeslagen werd bij dynastie XII. De Turin Canon geeft de dynastie 6 koningen, voor 1[36 jaar en een lacuna van] 7 [jaar], totaal: 143 [jaar], en haar opgaven voor de verschillende regeringsjaren kloppen met wat bekend is van de monumenten. Mogelijk is bij Manetho de 1 voor de 43 op de een of andere manier bij de 6 koningen beland.

Een ingekorte chronologie

Mijn chronologie van dynastie XI is een stuk korter dan de algemeen aanvaarde versie. Er zijn namelijk redenen om Intef II niet als voorganger van Mentuhotep II te zien, maar als tijdgenoot. Dat scheelt zomaar 57 jaar. Dit is geen idee van mij, maar van Andrew P.. Hij kwam met de eerste en derde reden om de chronologie in te korten. Ik heb zijn idee alleen uitgewerkt en ingepast in mijn chronologie.

De drie redenen zijn:

  • In een reliëf van Mentuhotep II op de rotsen in Shatt er-Regâl (Shatt el-Rigala), bij Aswan, ontvangt hij samen met zijn moeder Ioh (Iah) het eerbetoon van koning Intef, die door Mentuhoteps hoofdschatbewaarder Kheti naar hem toe wordt gebracht. 2 Intef wordt hier niet alleen koning genoemd, maar ook “vader van de god”, wat erg ongebruikelijk is. 3 Recht naast dit reliëf staat “jaar 39” (1609/8). 4 Intef zal rond die tijd hebben geleefd.
  • Zowel Mentuhotep II (tussen jaar 14, 1634/3, en jaar 41, 1607/6 5 ) als Intef II 6 veroverden Thinis. Als Intef II Mentuhoteps gelijknamige vazal was deden ze dat tegelijkertijd, zonder elkaar te vermelden.
  • In jaar 33 van Senusret I (1538/7) vertelde schrijver in de nomos van Thinis Intefyoker op een stela over “the father’s father of my father”, ofwel zijn overgrootvader. Deze man, wiens naam hij niet noemt, was “field-scribe in the waters of Abydos of the Tinite nome, since the time of Horus: Wahankh, King of Upper and Lower Egypt: Son of Re, Intef”. 7 Dit is de Horus-naam van Intef II.
    Het gaat hier om de tijd die tussen Intef II en 1538/7. Als Intef II en III direct voor Mentuhotep II’s kroning regeerden stierf Intef II in 1655. Vanaf dat jaartal tot 1538 verstreek 117 jaar. Met een gemiddelde van 20-24 jaar per generatie verstreek 60-72 jaar tussen Intefyokers geboorte en die van zijn overgrootvader, waarvan de eerste minstens 20 jaar leefde in Intef II’s regering. De familie past daarom alleen in die 117 jaar als overgrootvader nog jong was in 1655 en Intefyoker al oud in 1538. Het past, maar dit is uitgaan van extremen en daarom onwaarschijnlijk. Het is logischer als Intef II later regeerde dan gedacht wordt.
    Intefyoker zal tussen de 20-70 zijn geweest in 1538. Hij werd dan geboren tussen 1608-1558 en zijn overgrootvader tussen 1680-1618. Omdat overgrootvader volwassen werd in Intef II’s tijd is de allervroegste kroningsdatum voor die laatste 1660. Dat is slechts 13 jaar voor Mentuhotep II’s kroning in 1647 en alleen de vroegste datum. Intef moet later zijn gekroond.

Mentuhotep II en Intef III

Er is één probleem met deze theorie. De erg beschadigde stela van Henun in Caïro kan zo worden gereconstrueerd dat er staat dat Mentuhotep II de zoon was van Intef III, de zoon en opvolger van Intef II. 8 Maar als je goed naar het bewijs kijkt staat het open voor meerdere interpretaties.

Henun noemt drie koningen onder wie hij diende: 1) Intef II, 2) een naam die ontbreekt, maar een andere stela noemt Intef III als opvolger van Intef II, en 3) de zoon van nummer twee, wiens Horus-naam begint met Seankh-. Dit kan Mentuhotep II zijn, wiens eerste Horus-naam Seankhibtawy was, maar door het onbreken van de rest van de naam is dat geen duidelijke conclusie. Het kan ook een andere Horus Seankh[…] zijn. 9

En die anderen zijn er. Mentuhotep III’s Horus-naam was Seankhtawyf. Een zekere Horus Seankhibre lijkt een tijdgenoot te zijn van Mentuhotep IV en Amenemhat I, of een eerdere Horus-naam van een van beide; zie hier. Als Intef II dus een tijdgenoot was van Mentuhotep II is het daarom mogelijk dat Henuns nummer twee, waarschijnlijk Intef III, de vader was van de verder onbekende Seankhibre.

Chronologie

Door de vermelding van een koning Intef in de tijd van Mentuhotep II ga ik ervanuit dat het bovenstaande klopt. Dynastie XI bestond dan uit twee lijnen, die van Mentuhotep II, III en IV, en die van Intef II, III en Seankhibre. Dit levert een flinke inkorting van de chronologie op. Hoe de precieze chronologie vervolgens in elkaar steekt is een puzzel, waaruit doordat er weinig bronnen over zijn uit die tijd alleen een vermoeden kan komen.

Intef II droeg een beeld op aan de stichter van de dynastie, Mentuhotep I. Mentuhotep I was volgens de tekst op dit beeld ỉt-ntrw, “vader van de goden” in het meervoud. Dit impliceert dat Intef II, die als opdrager een van deze goddelijke zonen zal zijn, een broer had die ook regeerde. Dit kan alleen Intef I zijn. 10 Mentuhotep I en Intef I hebben dezelfde afwezige status; ze worden niet vermeld in inscripties uit hun eigen tijd. Mentuhoteps Horus-naam, Tepya, betekent “de Voorouder” en zal na zijn dood verzonnen zijn. Een tombe die gezien de volgorde op de begraafplaats van Intef I is, is daarentegen groot genoeg om koninklijk te zijn. 11

Mentuhotep II was de zoon van de koningsmoeder Iah. Dat zijn vader een koning Intef was wordt aangenomen door het bovengenoemde reliëf uit Shatt er-Regâl. 8 De identiteit van zijn vader is dus een aanname. Als hij een tijdgenoot was van Intef II is het onlogisch dat die vader Intef II of III was; het was dan mogelijk Intef I.

Kunsthistorisch gezien is het alleen mogelijk dat Intef II Mentuhotep II’s tijdgenoot was, als Intef II eerder belangrijk was. De stijl van de hiërogliefen, taalgebruik en afbeeldingen veranderde iets van Intef II’s tijd naar Mentuhotep II’s tijd, genoeg om een stela zonder datering te kunnen toewijzen aan één van beide koningen. 12 Ook noemt de Turin Canon Intef II’s regering eerder dan die van Mentuhotep II. Ik denk daarom dat Intef I de eerste echte koning van de dynastie is, en hij werd opgevolgd door zowel Intef II als Mentuhotep II. Het is mogelijk dat Mentuhotep II toen nog jong was en Intef II zijn regent.

Hoe het ook zit, in elk chronologie kan Mentuhotep II alleen kort voor Amemenmhat I hebben geregeerd. Meket-re was volgens de reliëfs van Mentuhotep II’s graftempel mr ḫtmt, opzichter van het zegel, maar volgens een graffiti in Aswan was hij dat nog niet in jaar 41 (1607/6). Zijn tombe (TT 280) is dateerbaar op de vroege jaren van Amenemhat I (1590-1561). 13 Meru wordt vermeld als mr ḫtmtỉw in jaar 46 van Mentuhotep (1602/1); zijn tombe (TT 240) en sarcofaag lijken gemaakt te zin aan het begin van dynastie XII. 14 Met Amenemhat I veranderde de titel mr pr (rentmeester) in mr pr wr (hoofdrentmeester). De laatste mr pr was Henu, vermeld in jaar 8 van Mentuhotep III (1587/6), de eerste mr pr wr was de bovengenoemde Meket-re. 15 Als ze tijdgenoten waren, zoals in mijn chronologie, zegt het verschil in titel iets over Amenemhats positie ten opzichte van dynastie XI.

Intef

In de koningslijsten:

  • Karnak-lijst: 13. erfprins Intef

In de Karnak-lijst staat zijn naam niet in een cartouche, dus hij was geen koning. Toch was hij belangrijk: Senusret I (1570-1525) richtte een standbeeld voor hem op waarop hij “zijn vader, de erfprins Intef … geboren aan Ikui” noemt. 16 Voor hem bestaat geen nummer.

Mentuhotep I

Horus Tepya
(Itnetjeru Mentuhotep-aa Merysetjetnebetabu)
1663-(voor 1647)

In de koningslijsten:

  • Karnak-lijst: 12. Hor Tepya (de voorvader) Men[…]
  • Turin Canon: […]

Zijn beginjaar is gebaseerd op de 143 jaar die de Turin Canon aan de hele dynastie geeft. Helaas is zowel zijn vermelding als die van zijn opvolger volledig verdwenen, dus is alleen bekend dat ze voor 1704, toen Intef II koning werd, van plek wisselden.

Mentuhotep I wordt niet vermeld in zijn eigen tijd. Een standbeeld van Intef II in Elephantine noemt hem “vader van de goden”, ofwel vader van de eerste twee koningen die na hem kwamen. 11

Intef I

Horus Sehertawy
(na 1663)-1647

In de koningslijsten:

  • Karnak-lijst: 10. Intef
  • Turin Canon: […]

Net als zijn vader is Intef I niet bekend uit zijn eigen tijd, maar de tombe Saff Dawaba in de koninklijke begraafplaats van el-Tarif is mogelijk van hem. 11

Intef II

Horus Wahankh
Intef-aa (de Grote)
1647-1598

In de koningslijsten:

  • Karnak-lijst: 11. Intef
  • Turin Canon: […] 49 [jaar]

Van hem is een jaar 50 gevonden. Hij regeerde dus iets meer dan 49 jaar. 17

Volgens een stela uit jaar 50 (1655) had hij de nomos van Thinis veroverd, waar dynastieën IX en X regeerden; “I made it the door of the north.” Tijdens deze verovering of hierna ging Idudju-iker, de eerste onder de hoofden van Wawat (Beneden-Nubië) die mogelijk had gevochten voor Intef, naar Thinis om daar te offeren. 18 Als Intef II zoals in de inleiding staat een vazal was van Mentuhotep II, veroverden ze Thinis samen.

Nieuwemaansdatum

Een mogelijke bevestiging van Intef II’s jaartallen hier, is een datum in de maancyclus. Volgens inscriptie Cairo JE 43290 was IV akhet 25 in jaar <1> van een niet bij naam genoemde koning de vijftiende dag in deze cyclus; IV akhet 11 was daarom de dag van nieuwe maan. 19 De datering van deze inscriptie is helaas erg onduidelijk. Het varieert van de laatste jaren van dynastieën IX en X, ofwel uit het begin van XI, 20 tot VIII 21. Dat is allemaal voor het begin van het Middenrijk onder Mentuhotep II.

Het Egyptische jaar begon in deze periode in oktober. Op IV akhet 11 in jaar 1 van Intef II, 31 januari 1703, was het nieuwe maan. 18 januari 2024: Dit past niet bij miijn nieuwe datering van Intef II en helemaal niet meer in de dynastie. Waar deze nieuwemaansdatum heen moet is nog onduidelijk, dus voorlopig laat ik hem hier doorgehaald staan.

Mentuhotep II

Horus Seankhibtawy, later Netjerhedjet, nog later Sematawy
Nebhapetre Mentuhotep II
1647-1596

In de koningslijsten:

  • Abydos-lijst: 57. Nebhapetre
  • Karnak-lijst: 29. Nebhapetre
  • Saqqara-lijst: 13. Nebhapetre
  • Turin Canon: Nebhapetre […] 51 jaar

Zijn hoogst gevonden jaar is 46, op stela Turin 1447. 22

Voor de sothisdatum op de doodskist van zijn vrouw Ashayet, zie hier.

De oudst bekende voorvader uit de genealogie van Ankhefensekhmet was Ptahemhab, een hogepriester van Memphis onder Nebhapetre (Mentuhotep II). 23 Ptahemhab lijkt geboren te zijn omstreeks 1694 en was dan minstens 60 in het vroegste jaar Mentuhotep Memphis veroverd kon hebben; zie onder. Ook in de standaardchronologie zitten er bijzonder veel generaties tussen hem en zijn nakomelingen uit dynastie XII, dus die hoge leeftijd komt niet door mijn chronologie.

Het einde van dynastie X

De stela van ene Intef vermeldt jaar 14 (1634/3) als “het jaar van de opstand van Thinis”. Mentuhotep veroverde uiteindelijk het gebied van dynastie X. In jaar 41 (1607/6) had hij het duidelijk in bezit, maar wat daartussen precies gebeurde is onduidelijk. Zijn derde Horus-naam, Sematawy, “vereniger van de Twee Landen (Egypte)”, wordt voor het eerst vermeld in jaar 39 (1609/8), maar of dat op dat moment al meer was dan een claim is onbekend. 24

Mentuhotep liet deze overwinning samen met drie andere uitbeelden in een tempel in Gebelein, in Opper-Egypte. Hier is hij afgebeeld terwijl hij zijn vier vijanden slaat; de eerste is een Egyptenaar, de andere drie zijn Cusjieten, Aziaten (sttyw) en Libiërs. Hij plaatst hier de Twee Landen (Egypte) op dezelfde lijn als de Negen Bogen, de traditionele naam voor de vijanden van Egypte. 25 Ondanks zijn veroveringen negeerde hij Beneden-Egypte. Zijn naam is niet gevonden op gebouwen ten noorden van Abydos. 26

Intef III

Horus Nakhtnebtepnefer
1598-1590

In de koningslijsten:

  • Turin Canon: […] 8 [jaar]

Van hem is geen datering bekend. 22 Het enige waar dus op afgegaan kan worden is de opgave uit de Turin Canon.

Mentuhotep III

Horus Seankhtawyf
Seankhkare Mentuhotep III
1596-1584

In de koningslijsten:

  • Abydos-lijst: 58. Seankhkare
  • Karnak-lijst: 30. Sneferkare
  • Saqqara-lijst: 14. Seankhkare
  • Turin Canon: Seankh[kare …] 12 [jaar]

Zijn jaar 8 wordt vermeld in een rotsinscriptie in de Wadi Hammamat. 22

Seankhibre

1590-1586/5

“Horus Seankhibtawy, de koning van Boven- en Beneden-Egypte Seankhibre” is alleen bekend van een architraaf uit Heliopolis. Alexander Ilin-Tomich bestudeerde de tekst op de architraaf en kwam tot de conclusie dat deze combinatie van spelling en formules alleen past in de periode tussen Amenemhat I, Senusret I en Amenemhat II. De combinatie van Seankhibres prenomen en Horus-naam lijkt op de combinaties van Mentuhotep IV (respectievelijk Nebtawyre en Nebtawy) en de vroege namen van Amenemhat I (Sehotepibre en Sehotepibtawy). Seankhibre kan een rivaal van beide zijn geweest, of zelfs een eerdere naam van een van hen. 27

Seankhibres kroningsjaar is gebaseerd op zijn identificatie met Horus Seankh[…], die door Henun vermeld wordt als zoon en opvolger van Intef III; zie de inleiding. Intef III stierf in 1590.

Seankhibres eindjaar is het jaar van de burgeroorlog van Amenemhat I (Ex 1:10), waarin Amenemhats tegenstander werd verdreven. Los van zijn plek in dynastie XI is Seankhibre door zijn datering de enige kandidaat voor de Egyptische tegenstander.

Mentuhotep IV

Horus Nebtawy
Nebtawyre Mentuhotep IV
1584-1577

In de koningslijsten:

  • Turin Canon: [lacuna], 7 [jaar]

In andere lijsten wordt hij overgeslagen.

Hij is vooral bekend van een expeditie die hij uitzond, om stenen uit te hakken in de Wadi Hammamat voor zijn monumenten. De eerste inscriptie over deze expeditie is gedateerd II akhet 15 in jaar 2, 6 november 1583, en op II akhet 28, 19 november, werd aan het eind van de expeditie geofferd. Ertussen, op II akhet 23, 14 november, gebeurde er een wonder: het regende. Dat werd meteen opgeschreven in de rotsen. Toen de bewoners van Egypte (Ta Mery) en de bewoners van Egypte (Kemet), het Zuid- en Noordland, dit hoorden, aanbaden ze hem. 28 Het andere Egypte is mogelijk dat van Amenemhat I (1590-1561).

In hetzelfde jaar, op II akhet 3, 25 oktober 1583, wordt Mentuhotep IV vermeld met een Heb Sed-festival. 29 De datering maakt meteen duidelijk dat een Heb Sed niet automatisch betekent dat een koning 30 jaar regeerde; ook van zijn voorganger, die slechts 12 jaar kon tellen, is een Heb Sed bekend 30.

Hij krijgt meestal de volledige 7 jaar uit de Turin Canon toegerekend, ook al is er na het jaar 2 niks bekend. Maar het zou vreemd zijn als Thebe al die tijd zonder koning zat tot Amenemhat I daar de macht in handen kreeg.

Tegelijk met Amenemhat I

Manetho geeft Amenemhat I slechts 16 van zijn in totaal 29 jaar (1577-1561). Dat is geen schrijffout, want alle overgebleven samenvattingen hebben deze 16. Zelfs Eratosthenes’ tijd voor hem eindigt met een 6 (26). Het is mogelijk dat die 16 jaar net zo echt zijn als Eusebius’ 42 jaar aan het eind van XII en 245 jaar voor het totaal van XII; zie hier. Deze twee periodes passen verrassend genoeg niet bij de door Manetho’s kopiïsten opgegeven regeringslengtes, alleen bij de echte regeringslengtes. Naar mijn idee is die 16 jaar de periode is tussen het eind van dynastie XI en Amenemhats dood in 1561. Mentuhotep IV was dan een tijdgenoot, niet zijn voorganger.

In de vallei ten noordwesten van het Ramesseum, in Opper-Egypte, werd lang voor de bouw van het Ramesseum begonnen aan een koninklijk graf, maar dat is nooit afgemaakt. Er werd ook niemand begraven. Het enige belangrijke graf in de buurt dat is afgemaakt, is van Merketre, de kanselier van Mentuhotep II. Het tussen het puin van het koninklijke graf gevonden aardewerk en het altaar is van de stijl uit het begin van dynastie XII. Dorothea Arnold zocht daarom naar een koning uit die tijd die connecties had met Thebe, maar daar niet werd begraven, en kwam uit bij Amenemhat I. Aan de hand van de bouw schat ze dat hij daar tussen de 3-5 jaar kan hebben geregeerd. De tijd die Amenemhat nodig had voor de bouw van zijn tweede grafmonument, zijn piramide in Lisht, is ook beperkt, want het jaar 1 dat op een steen ten westen van zijn piramidetempel wordt vermeld, kan door de scènes op de steenblokken uit die tempel alleen kan komen uit de tijd van zijn co-heerschappij met Senusret I (1570/69). 31

Die co-heerschappij duurde 9 jaar. Samen met de 3-5 jaar die hij in Thebe doorbracht en een verhuizing naar de nieuwgebouwde hoofdstad Itj-tawy, is dat genoeg voor Manetho’s 16 jaar. 1577, het begin van de 16 jaar, kan daarom het punt zijn geweest waarop de 7 lege jaren uit de Turin Canon eindigden en Amenemhat Thebe in handen kreeg.

Wat daar mogelijk voor spreekt is dat Amenemhat, net als Mentuhotep II die een einde had gemaakt aan dynastie X, een deel van zijn titels veranderde. In plaats van de Horus-naam Sehotepibtawy, die net als de Horus-namen van de laatste koningen van XI -tawy- bevatte, noemde hij zich Wehemmesut (wḥm-mswt), Herhaling van geboortes (Renaissance). Ruim zeven eeuwen later riep Ramses XI, toen hij in 857 de macht over Thebe overnam na een periode waarin geen koning wordt genoemd, een nieuw tijdperk uit dat hij wḥm-mswt noemde; er is niets nieuws onder de zon. Ik denk daarom dat Mentuhotep IV een tijdgenoot was van Amenemhat I. Anders moet de dynastie XI 13 jaar verder naar het verleden worden geschoven.

Een fragment van een leien kom, gevonden in Lisht North, heeft aan de buitenkant Mentuhotep IV’s titels en aan de binnenkant die van Amenemhat I. Dit is geen bewijs dat ze co-heersers waren. Hun titels zijn namelijk in een andere stijl geschreven. 32

Zonsverduistering

In de Profetie van Neferty staat over de chaos die de Aziaten aanrichtten in Beneden-Egypte, voordat Amenemhat daar orde op zaken stelde: “The sun disk is a being concealed, and will not shine for the people to see”. Als je dit letterlijk neemt was er een zonsverduistering voor Amenemhats komst. Deze eclips kan alleen gezien zijn in de periode voordat Amenemhat Thebe verliet voor zijn nieuwe hoofdstad. Tussen de eclips en Amnemhats komst zat waarschijnlijk nog een tijd; Neferty noemt de eclips al aan het begin van zijn beschrijving van de Aziatische onrust.

In Beneden-Egypte, in het oosten van de delta, het gebied waar Amenemhat zijn Muren-van-de-Heerser bouwde om de Aziaten buiten Egypte te houden, was aan het begin van Amenemhats totale regering (1590-1561), op 31 juli 1584, een zonsverduistering die ruim 5 minuten duurde. In het oosten van de delta was de zon toen voor 80,7% verduisterd.

laatste wijzigingen:
29 januari 2023: toegevoegd de link naar Mentuhotep II’s sothisdatum
17 november 2023: Ptahemhabs leeftijd
2 januari, 22 februari 2024: chronologie ingekort met 57 jaar
22 maart 2024: Intef wordt vermeld in jaar 39 van Mentuhotep II. Toegevoegd vermeldingen van Meket-re, Meru en Henu.

  1. By Metropolitan Museum of Art, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=57859846 []
  2. Ancient Records, deel I, § 425, en I. E. S. Edwards, Two Egyptian Sculptures in Relief, in The British Museum Quarterly, 23(1) (1960), p. 10 []
  3. Royal Families, p. 85, met voetnoot 73 op p. 284 []
  4. James P. Allen, Some Theban Officials of the Early Middle Kingdom, in Studies in Honor of WIlliam Kelly Simpson (1996), Volume 2, p. 1-26p. 6, 10 []
  5. AEC, p. 163 []
  6. Josef Wegner, The Stela of Idudju-Iker, Foremost-One of the Chiefs of Wawat: New Evidence on the Conquest of Thinis under Wahankh Antef II, in Revue d’égyptologie 68 (2017), p. 188 []
  7. Ancient Records, deel I, § 528-529 []
  8. Royal Families, p. 85 [] []
  9. Henri Gauthier, Quelques remarques sur la XIe dynastie, in Bulletin de l’Institut Français d’Archéologie Orientale 5 (1906), p. 39-40, voor de vertaling van het Frans met dank aan ChatGPT, voor de vertaling van de twee hiërogliefen van Seankh- met dank aan pharaoh.se []
  10. Royal Families, p. 83 []
  11. AEC, p. 161 [] [] []
  12. Wegner, op. cit., p. 173-181 []
  13. James P. Allen, Some Theban Officials of the Early Middle Kingdom, in Studies in Honor of WIlliam Kelly Simpson (1996), Volume 2, p. 1, 3, 5 []
  14. Allen, op. cit., p. 10 []
  15. Allen, op. cit., p. 11 []
  16. Ancient Records, deel I, § 419 []
  17. AEC, p. 428 []
  18. Josef Wegner, The Stela of Idudju-Iker, Foremost-One of the Chiefs of Wawat: New Evidence on the Conquest of Thinis under Wahankh Antef II, in Revue d’égyptologie 68 (2017), p. 153-195 []
  19. AEC, p. 157, voetnoot 79, en p. 427 []
  20. AEC, p. 427 []
  21. Stelae, Including false doors, p. 4, en AEC, p. 157, voetnoot 79 []
  22. AEC, p. 160, voetnoot 8 [] [] []
  23. Ritner (2009), p. 23 []
  24. AEC, p. 162 []
  25. Ancient Records, deel I, § 423H []
  26. Dorothea Arnold, Amenemhat I and the Early Twelfth Dynasty at Thebes, in Metropolitan Museum Journal, v. 26 (1991), p. 20 []
  27. Alexander Ilin-Tomich, King Seankhibra and the Middle Kingdom Appeal to the Living, in Gianluca Miniaci en Wolfram Grajetzki (eds.), The World of Middle Kingdom Egypt (2000-1550 BC) I (2015), p. 145-168 []
  28. Ancient Records, deel I, § 445-446, 451, 453 []
  29. Ancient Records, deel I, § 425 []
  30. Arnold (2008), p. 93 []
  31. Dorothea Arnold, Amenemhat I and the Early Twelfth Dynasty at Thebes, in Metropolitan Museum Journal, v. 26 (1991) []
  32. Peter Jánosi, Montuhotep-Nebtawyre and Amenemhat I: Observations on the Early Twelfth Dynasty in Egypt, in Metropolitan Museum Journal, v. 45 (2010), p. 9 []

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *