Stenen vaas, gevonden in de tombe van Peribsen, met de inscriptie over Setjet (Syrië-Israël) 1
Inleiding
Uit een paar verzen in de Bijbel kan je de conclusie trekken dat Izak (2066-1886) ooit belaagd werd door Egypte, in de periode waarin Jakob bij Laban was – 1929-1909. Dat was zelfs de reden van de 7-jarige hongersnood onder Jozef.
Omdat Abraham kan worden geplaatst aan het begin van dynastie I en Jozef in dynastie III, regeerde dynastie II op het moment dat Izak belaagd werd. Uit II is er voor zover bekend maar een koning die oorlog voerde in Azië – Peribsen.
Deze post is een uitwerking van een gedeelte van deze post.
Egypte tegen Izak
Dat een van de aartsvaders in de problemen kwam door Egypte, is te concluderen uit Psalm 105:14b-16: “Ook bestrafte Hij koningen omwille van hen en zei: Raak Mijn gezalfden niet aan, doe Mijn profeten geen kwaad. Hij riep een hongersnood over het land af, Hij liet het volledig aan brood ontbreken.” Deze hongersnood kwam over Egypte, dus Egypte werd gestraft omdat het een van Gods gezalfden had aangeraakt.
Vervolgens is het een kwestie van optellen om te ondekken welke aartsvader hier bedoeld wordt. Abraham leefde tot aan zijn dood (1991) in vrede (Gen 15:15) en God liet geen mens toe Jakob en zijn gezin te onderdrukken (Ps 105:10-14a). De enige aartvader die overblijft, is Izak. Rebekka en hij hadden zelfs geen vrede in eigen huis (Gen 26:34-35).
De enige periode waarin Izak overvallen kon worden door een koning van Egypte, is toen Jakob niet in zijn buurt woonde – de twintig jaar die hij bij Laban was. Ik kan nergens vinden dat God beloofde dat Izak in vrede zou leven. Toen de Filistijnen (Avvieten) hem belaagden, zei God alleen: “Wees niet bevreesd, want Ik ben met u; Ik zal u zegenen en uw nageslacht talrijk maken omwille van Abraham, Mijn dienaar.” (Gen 26:13-24)
Als het klopt dat Izak werd overvallen door Egypte, is het opvallend dat hij, die bijzonder rijk was, geen bezittingen meer lijkt te hebben wanneer Jakob hem na de twintig jaar weer ontmoet (Gen 35:27-29). Er wordt alleen wat gezegd over de bezittingen van Jakob en Ezau (Gen 36:6-7). Als er dus geen erfenis was moeten de spullen van Izak ergens anders zijn gebleven. Daarnaast is er de opmerking dat Ezau toen Jakob terugkeerde met 400 gewapende mannen in Seïr verbleef (Gen 33:1, 14-15), ook al vertrok hij pas na zijn weerzien met Jakob definitief naar Seïr (Gen 36:6-7).
Het is dus waarschijnlijk dat Izak tussen 1929-1909 van zijn rijkdommen beroofd werd door een koning van Egypte.
Peribsen tegen Setjet
Wie Peribsen was en wanneer hij regeerde in dynastie II, is onduidelijk. De in latere tijden geschreven koningslijsten noemen namelijk geen van de heersers van II Peribsen. Het is mogelijk dat hij Senedj uit de lijsten is; in dat geval regeerde hij ongeveer in het midden van de dynastie. Peribsen had de tijd en gelegenheid om op veroveringstocht te gaan. Op een paar zegels uit zijn tombe staat: “tribute (or conqueror?) of Setjet (Syrië-Israël)”. 2 Peribsen is de enige koning van dynastie II die een inval deed in Setjet.
Hij is mogelijk dezelfde persoon als Sekhemib-Perenmaat, die ook ergens in dynastie II regeerde. Van Sekhemib-Perenmaat wordt op fragmenten van stenen vazen uit Djosers trappenpiramide wordt vermeld: “tribute (or conqueror) of foreign land(s)”. 2
Jozef kan geplaatst worden onder dynastie III, en Abraham aan het begin van I, mogelijk in de tijd van Djer, de derde koning. Zolang Peribsen in het midden van II thuishoort kan zijn veldtocht in Setjet daarom worden geplaatst rond de tijd dat Jakob bij Laban was.
Conclusie
Veel meer is er niet te zeggen. Psalm 105:14b-16 zijn voor zover mij bekend de enige Bijbelverzen die een reden geven voor de hongersnood, en als ze gelijk hebben moet Egypte een aartsvader hebben aangeraakt. Wat tegen een plaatsing tijdens Jakobs verblijf bij Laban (1929-1909) kan spreken is dat het maar liefst 31 jaar duurde voordat de straf, de hongersnood, kwam (1878-1871). Daarentegen werd Jozef voor de Israëlieten uit gezonden (Ps 105:17) en het duurde even voordat hij oud genoeg was om een heel land te leiden.
Voor de rest blijft het vaag. Details ontbreken en zullen wel voor altijd ontbreken. Maar het zijn twee puzzelstukjes, een uit de Bijbel en een uit Egypte, die zo worden samengevoegd zonder dat dat voor problemen zorgt, en het is daarom mogelijk dat de vaas boven aan deze post, of minstens de inhoud van de vaas, door Peribsen uit de handen van Izak is geroofd.
Deze datering van Peribsens oorlog in Setjet is een reden om Qa’a, de laatste koning van I, te plaatsen in de tijd van Genesis 26:1-6.
- By Iry-Hor – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23637964 [↩]
- Wilkinson (1999), p. 76 [↩] [↩]