Jakob arriveert bij Laban. 1 Jakob was toen niet zo jong als hij wordt afgebeeld, hij was 77.
Inleiding
Jakob woonde in totaal 20 jaar bij zijn oom Laban in Haran (Gen 31:38, 41). Hij kreeg daar maar liefst 12 kinderen, naar het lijkt binnen slechts 7 jaar. Ondanks stopte Lea, de moeder van 7 van deze kinderen, voor een tijd met baren (Gen 29:35), wat lang genoeg duurde om een surrogaatmoeder te kiezen (Gen 30:9). Is dat wel mogelijk?
De 7 jaar
De eerste 7 jaar die Jakob in Haran doorbracht werkte hij om met Labans jongste dochter, Rachel, te mogen trouwen (Gen 29:18-20). In die tijd sprak hij haar kennelijk nauwelijks, want in de huwelijksnacht had hij niet door dat hij in plaats van Rachel met haar oudere zus Lea naar bed ging (vers 23-25). Nadat hij verhaal haalde bij Laban trouwde hij meteen na de bruiloftsweek ook met Rachel, en werkte nog eens 7 jaar voor dit huwelijk (vers 27-30).
Lea lijkt te hebben verwacht dat zíj met Jakob zou trouwen. Het was in haar cultuur niet gebruikelijk dat de jongste dochter als eerste trouwde (Gen 29:26), en ze zei ongetwijfeld niet voor niets tegen Rachel: “Is het niet genoeg dat je me mijn man afgenomen hebt?” (Gen 30:15) Ze kreeg kinderen, dus Jakob had aandacht voor haar, maar ze werd “minder geliefd (Letterlijk: gehaat)” (29:31, 33) en hij woonde bij Rachel (30:20).
Nadat Jozef was geboren waren ook deze 7 jaar om, en had hij zijn schulden afbetaald (30:25-26). Jozef wordt als laatste genoemd, dus het is logisch om te denken dat in deze 7 jaar alle 12 de kinderen waren geboren (29:31-30:24). In deze 7 jaar kreeg Lea dan 7 kinderen en was ze een tijd onvruchtbaar. Dat is heel krap. Ze kan niet al zwanger zijn geweest in de huwelijksnacht; Jakob ontdekte pas wie hij had getrouwd toen het licht werd – “zie, het was Lea!” (29:25) Het lijkt er bovendien niet op dat ze meteen in de huwelijksnacht al zwanger werd (29:31). In 7 jaar zitten 84 maanden, waarvan ze er met 7 kinderen 63 zwanger moet zijn geweest. De 21 maanden die overblijven is heel weinig.
Een mogelijke oplossing
De mogelijke oplossing hiervan komt uit het idee dat Jozef Imhotep is, de vizier van Djoser van dynastie III. Imhotep had een jongere zus Renpetneferet, die werd begeerd door Djoser. Als de identificatie klopt kan Renpetneferet alleen Jozefs enige zus Dina zijn onder een andere naam. Dan moet ze jonger zijn geweest dan Jozef.
De twaalf kinderen zijn in groepjes bij elkaar gezet op moeder, in plaats van op volgorde van geboorte. Lea’s eerste vier zonen worden namelijk gevolgd door de opmerking dat ze toen ophield met baren (Gen 29:31-35), maar pas nadat Rachel uit jaloezie dat ze geen kinderen kreeg haar slavin Bilha aan Jakob gaf (30:1-8) gaat het weer over Lea’s onvruchtbaarheid: ze gaf haar slavin Zilpa aan Jakob omdat “Lea merkte dat zij ophield met baren” (30:9-13). Bilha werd dan logischerwijs gegeven in de periode dat Lea haar eerste vier kreeg.
In de tijd van de tarweoogst, mei-juni 2, vond Ruben liefdesappels en bracht ze naar zijn moeder, Lea. Rachel ruilde een nacht met Jakob voor de liefdesappels, waarop God Lea verhoorde en ze nog drie kinderen kreeg, Issaschar, Zebulon en Dina (30:14-21). “God dacht ook aan Rachel en verhoorde haar”; ze werd zwanger en kreeg Jozef (30:22-24). Als Bilha tegelijk zwanger was met Lea betekent het feit dat Rachels zwangerschap pas na Dina’s geboorte wordt genoemd, dus alleen dat Rachel op haar vroegst een nacht na Lea zwanger werd. Jozef was dan even oud als Issaschar en ouder dan Zebulon en Dina.
Dat kan, want Genesis is niet chronologisch geschreven. Abrahams dood in 1991 (25:7-8) staat voor Jakobs geboorte in 2006 (25:26). Izaks dood in 1886 (35:29) staat voor Jozefs verkoop in 1898 (37:2). Dit waren alleen logische plekken om hun sterven te vermelden, want alles wat voor het boek Genesis nodig was van hun levensverhalen was verteld.
Conclusie
Jozef werd geboren in 1915. Afgaande op dit jaartal en het bovenstaande idee zijn zowel Jakobs tijd bij Laban als de geboortes van de 12 kinderen te dateren:
- 1929: Jakob gaat naar Laban
- 1922: Jakob trouwt met Lea en Rachel
- 1921: Ruben geboren
- 1920: Simeon geboren, Rachel blijkt onvruchtbaar en geeft Bilha aan Jakob
- 1919: Levi geboren, Dan geboren
- 1918: Juda geboren, Naftali geboren
- 1917: Lea houdt op met baren en geeft Zilpa aan Jakob
- 1916: Gad geboren, Lea en Rachel ruilen de liefdesappels voor een nacht met Jakob
- 1915: Aser geboren, Issaschar geboren, Jozef geboren
- 1914: Zebulon geboren
- 1913: Dina geboren
- 1909: Jakob vertrekt met zijn vrouwen, de twee slavinnen en twaalf kinderen naar Kanaän. Alle kinderen konden toen lopen (Gen 33:1-3), dus Zebulon en Dina zullen niet veel later geboren zijn dan 1914-1913.
Dina kan, als ze Renpetneferet was, inderdaad jonger zijn geweest dan Jozef.
Dan en Naftali kunnen eventueel een jaar later zijn geboren, maar Rachel was zo jaloers op Lea dat ze wou sterven (30:1), dus ze zal snel actie hebben ondernomen.
Opvallend is dat Lea als Rachel, net als Sara en Rebekka, onvruchtbaar waren. God moest bij beide zelfs twee keer ingrijpen om hen hun kinderen te laten krijgen (Lea in 29:31 en 30:17, Rachel in 30:22 en 30:24). Dat kan komen door hun leeftijden. Jakob was geboren in 2006 en dus al 84 toen hij met hen trouwde. Jozef was dan ook “een zoon van zijn ouderdom” (Gen 37:3). Lea en Rachel hoeven niet veel jonger te zijn geweest.
laatste wijziging: 13 maart 2024
- By Becquet frères, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=90234980[↩]
- Gill’s Exposition of the Entire Bible, commentaar op Genesis 30:14[↩]