Categorieën
7. Derde Tussenperiode

Takelot III’s jaar 14

Takelot III, op een reliëf uit Karnak 1

Intro

Van Takelot III, die gekroond werd tussen ca. september/13 oktober 704, is een jaar 13 bekend. Veel meer zal hij niet gereageerd hebben, want Shoshenq VII werd al vrij snel na jaar 13 koning. Toch is er een papyrus gevonden met een jaar 14, dat mogelijk van hem is. Het verschil is 1 jaar. Dat is niet veel, maar het is het onderzoeken waard.

Deze papyrus is Berlin 3048 v°. Het is gedateerd op jaar 14 van een Takelot Si-Ese Meryamun, waarmee zowel Takelot II (771/0-746) als III bedoeld kunnen zijn, en noemt daarnaast de jaren 13, 16, 23 en 26. Als dit Takelot II was kunnen deze jaren van hem zijn, bij III zijn ze waarschijnlijk van Osorkon III. Frédéric Payraudeau schreef deze papyrus in een eerdere paper toe aan Takelot III 2, maar in een latere paper aan Takelot II 3.

In mijn chronologie past jaar 14 alleen bij Takelot III. Dat komt door de inhoud van de papyrus.

Huwelijkscontract

Berlin 3048 v° is een huwelijkscontract dat ondertekend is door onder andere vizier Hor en twee koninklijke schatbewaarders, Bakenamun en DjedMontuefankh. Ook wordt ene Harsiese, vierde profeet van Amun, genoemd. Deze vier mannen zijn de eerste aanwijzingen, en de meest concrete, voor de datering.

In zijn eerdere paper zegt Payraudeau dat deze schatbewaarders geen tijdgenoten kunnen zijn van Takelot II, omdat er van Osorkon II tot de eerste jaren van Osorkon III telkens slechts één schatbewaarder was; deze kwamen uit dezelfde familie, die van DjedKhonsefankh A, vierde profeet onder Takelot I. DjedKhonsefankh A’s achterkleinzoon DjedKhonsefankh C was schatbewaarder aan het eind van Takelot II’s regering en in de vroege jaren van Osorkon III (727-699/8). Het is onlogisch als twee schatbewaarders van een andere familie ineens verschijnen in jaar 14. Dit argument noemt Payraudeau niet meer in zijn latere paper, terwijl het nog steeds geldt.

De vierde profeet Harsiese en vizier Hor identificeert Payraudeau in het latere artikel met de vierde profeet en de vizier met die namen uit Takelot II’s tijd. Maar er is een vizier Hor bekend uit de tijd van Osorkon III 4, die ook onder Takelot III kan hebben gediend. In het eerdere artikel noemt Payraudeau een vizier Hor die vermeld wordt als vader van vizier Nebneteru uit dynastieën XXV en XXVI. Deze kan in mijn chronologie, waarin Osorkon en zijn nakomelingen tijdgenoten waren van dynastie XXV, goed worden geïdentificeerd met de vizier Hor van Osorkon III, vooral omdat deze laatste uit de familie van briefschrijver (secretaris) Nebneteru kwam. Vizier Nebneteru is dan vernoemd naar een voorouder.

Een van Payraudeau’s hoofdargumenten in het latere artikel is de standaardchronologie, waarin Takelot III werd opgevolgd door Rudamun voordat Piye binnenviel. Dat argument gaat hier uiteraard niet op.

Schatbewaarder DjedMontuefankh

Het is de stamboom van schatbewaarder DjedMontuefankh, geschreven op de achterkant van de papyrus, die het jaar 14 in mijn chronologie toewijst aan Takelot III. Deze stamboom begint bij DjedMontuefankhs zoon, Harsiese v. DjedMontuefankh was de zoon van Aafenmut ii, de zoon van Harsiese iv, de zoon van […], de zoon van Harsiese iii, de zoon van Merkhons, de zoon van Aafenmut i, de zoon van Harsiese ii, de zoon van Bakenkhons, de zoon van Harsiese i.

Verschillende personen uit deze familie worden op andere plekken genoemd. Voor de duidelijkheid volgt hier eerst een overzicht. De jaren achter de sterretjes zijn de maximale geboortejaren, waarbij ik uitga van een minimale generatielengte van 20 jaar.

De verschillende familieleden zijn:

De bruidegom uit het huwelijkscontract was Harsiese vi, de zoon van Merkhons, de zoon van Aafenmut die Aafenmut ii zal zijn geweest; Harsiese was dan een oomzegger van DjedMontuefankh. Als jaar 14 van Takelot III was trouwde hij in 691/0; met een minimale generatielengte van 20 jaar werd hij uiterlijk geboren in 710. Vanaf hier is verder terug te rekenen.

Een Aafenmut, schrijver van de hoofdschatbewaarder, werd begraven met armbanden met daarop de prenomen van Osorkon I (799-784); dit kan Aafenmut i zijn, geboren uiterlijk 850.

De grafstela van Karama, dochter van Harsiese de zoon van Merkhons en vrouw (of concubine, of tweede vrouw) van Serdjehuty de zoon van Horkhebi, werd gevonden in een later toegevoegde begraafplaats in het Ramesseum. 5 Volgens Kenneth Kitchen lag haar graf tussen graven uit de tijd van Osorkon I (799-784) tot Takelot II (771/0-746). 6 Haar vader zal Harsiese iii zijn, geboren uiterlijk 810.

De doodskist van Penu (zoon van Merkhons, zoon van Harsiese) werd door J.H. Taylor gedateerd in de achtste eeuw van de standaardchronologie; in mijn chronologie is dat minstens een halve eeuw later. Merkhons kan de onbekende man zijn in de genealogie, geboren uiterlijk 790, die dan vernoemd is naar zijn opa, en Penu een broer van diens zoon Harsiese iv van uiterlijk 770.

Cairo JE 37182 is het granieten blokstandbeeld van Ankhkhons, zoon van Aafenmut, zoon van Harsiese. Het beeld is gemaakt door zijn zoon Aafenmut. Ramadan El-Sayed dateert het beeld op dynastie XXVI, De Meulenaere op de transitie tussen dynastieën XXII en XXV; Payraudeau pleit door de vorm van de naam Osiris weer voor dynastie XXV, want deze vorm is voor het eerst gevonden op de doodskist van Irbastudjanefu A, een dochter van de Takelot III waar deze post mee begon. Ankhkhons was dus een broer van DjedMontuefankh. In mijn chronologie vallen alle dateringen ongeveer samen aan het eind van de Derde Tussenperiode, ongeveer 690-660.

Conclusie

Als de papyrus uit jaar 14 van Takelot II (758/6) kwam, moeten de maximale geboortejaren van DjedMontuefankhs familie ongeveer 66 jaar naar het verleden worden geplaatst. Het zou betekenen dat de Aafenmut uit de tijd van Osorkon i nummer ii was en slechts 17-32 jaar werd, Penu minimaal 86-186 was en Aafenmut het standbeeld maakte toen hij 86-116 was. Alleen Karama, die als jaar 14 van Takelot III was niet oud werd, heeft dan een logische leeftijd. En dit zijn alleen nog de minimale leeftijden.

Eén extreme leeftijd kan nog. Maar waar de helft van de dateerbare personen een extreme leeftijd heeft wordt het onwaarschijnlijk, en kan de papyrus waar deze post mee begon beter aan Takelot III worden toegeschreven.

Wat niet vermeld wordt door Payraudeau is dat de papyrus werd geschreven in een versie van het hiëratisch schrift, dat voor het eerst wordt gevonden in jaar 21 en 22 van Piye (723/2 en 722/1). 7 In 723 was Takelot II zelfs in mijn chronologie al 23 jaar overleden, maar de vader van Takelot III was nog maar net gekroond.

De hoogst gevonden datering van Takelot III is dus jaar 14.

laatste wijziging: 11 december 2022

  1. By Neithsabes – travail personnel, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3576781 []
  2. Frédéric Payraudeau, Le règne de Takélot III et les débuts de la domination Koushite (2004). Met dank aan Wikipedia voor de samenvatting, want ik spreek geen Frans. []
  3. Frédéric Payraudeau, Takeloth III: Considerations on Old and New Documents, in The Libyan Period in Egypt, Historical and cultural studies into the 21th – 24th dynasties: proceedings of a conference at Leiden University, 25-27 October 2007, p. 291-302 []
  4. TIP, Table 15 []
  5. Quibell, The Ramesseum, 21:9, en Ritner (2009), p. 33-34 []
  6. TIP, § 298, voetnoot 525 []
  7. Morkot en James (2009), p. 23-24 []

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *